بازگشت
نگاهي به چگونگي تشكيل و ساختار سازمان كنفرانس اسلامي
جواد نصريان جواد نصريان

هفته پيش اجلاس سران كشورهاي اسلامي ىر شهرباكو مركؤ كشور آذربايجان شوروی سابق برگزار گرديد که دادفرسپنتا وزير امور خارجه کشورما نيز در آن اشتراک ورزيده بود .

 

اين نشست تلاش ورزيد با بررسي وضعيت كنوني جهان اسلام ،به راهبردي مشترك براي غلبه بر اين مشكلات دست يابد.

 

‪ ۲۱ماه اگست سال ‪ ۱۹۶۹ميلادي رژيم اشغالگر صهيونيستي مجسد الاقصي نخستين قبله مسلمانان را به آتش كشيد و خشم و نفرت جهان اسلام را از اين جنايات بر انگيخت .

 

سپتامبر همان سال سران كشورهاي اسلامي با هدف محكوم كردن اين جنايت در رباط پايتخت  مراکش (مغرب) گرد آمده و تفكر چند دهه‌اي خود را به منظور ايجاد تشكلي براي كشورهاي اسلامي با راي به ايجاد سازمان كنفرانس اسلامي تحقق دادند.

 

همبستگي كشورهاي اسلامي، همكاري بين اعضا در زمينه‌هاي اقتصادي ، اجتماعي ، فرهنگي و علمي ، كمك به دستيابي ملتها و كشورهاي اسلامي به استقلال و ايفاي حقوق ملي خود ، حمايت از امكان مقدس از جمله قدس و حمايت از مردم مظلوم فلسطين براي دستيابي به حقوق خود از مهمترين اهداف اين سازمان بر شمرده شد.

 

برابري كشورها ، احترام به حق تعيين سرنوشت و عدم مداخله در امور داخلي كشورها ، احترام به وحدت ملي و ارضي ، حل درگيريهاي اعضا از راه‌هاي مسالمت آميز و عدم به كارگيري زور عليه يكديگر از جمله بندهاي اين ميثاق است.

 

اين سازمان در زمان حاضر ‪ ۵۷عضو دارد.

 

كشورهاي بوسني ، آفريقاي مركزي، تايلند ، روسيه و قبرس ، سازمان ملل متحد ، سازمان كشورهاي غيرمتعهد ، اتحاديه عرب ، اتحاديه آفريقا ، سازمان همكاريهاي اقتصادي "اكو" و جبهه آزاديبخش مورو از اعضاي ناظر سازمان كنفرانس اسلامي هستند.

 

ساختار

 

 

*** دبيرخانه

ايجاد دبيرخانه سازمان كنفرانس اسلامي در نشست وزيران امور خارجه كشورهاي عضو در مارچ ‪ ۱۹۷۰به تصويب رسيد.

 

از مهمترين وظايف اين مركز ايجاد نظم و هماهنگي ميان نهادها و كشورهاي عضو ، هماهنگي برنامه‌ها ، قطعنامه‌ها و توصيه‌هاي سازمان اعلام شده است.

 

 

*** دبيركل (منشي عمومي)

دبيركل سازمان ملل كنفرانس اسلامي از سوي وزيران امور خارجه كشورهاي عضو به مدت چهار سال و قابل تمديد براي يك دوره انتخاب مي‌شود.

 

اولين دبيركل سازمان كنفرانس اسلامي آقاي "تنكو عبدالرحمن" شهروند مالزيا و دبيركل فعلي نيز پروفيسور "اكمل‌الدين احسان اوغلو" از تركيه است.

 

اكمل‌الدين احسان اوغلو كه از سال ‪ ۲۰۰۵ميلادي كار خود را به عنوان دبيركل جديد سازمان كنفرانس اسلامي آغاز نمود نزديك به ‪ ۲۵سال مديركل مركز فرهنگي "ارسيكا" از نهادهاي وابسته به سازمان كنفرانس اسلامي بود.

 

وي ماه جوزا سال گذشته در سي و يكمين نشست وزيران خارجه كشورهاي اسلامي به عنوان نهمين دبيركل سازمان انتخاب و جانشين "عبدالواحد بلقزيز" شهروند مراکش شد.

 

اكمل‌الدين احسان اوغلو ، متولد ‪ ۱۹۴۳ميلادي و داراي سه فرزند است.

 

 

*** سازمانها و كميته‌هاي وابسته به سازمان

........................................

 

سران و وزيران امور خارجه كشورهاي اسلامي پس از شركت در نشستهاي اوليه احساس كردند كه اين تشكل با گستردگي ويژه براي پياده كردن اهداف خود نياز به موسسه‌هاي جانبي دارد.

 

بر اين اساس چند نهاد ديگر در راستاي سازمان كنفرانس اسلامي با اهداف و وظايف گوناگون تعريف و يكي پس از ديگري تشكيل شد.

 

هدف اصلي از ايجاد نهادهاي وابسته تلاش در راه تقويت همكاري كشورهاي عضو و گام برداشتن در جهت خدمت به مسلمانان عنوان شده است.

 

يكي‌از ويژگي‌هايي كه موسسه‌هاي تابعه سازمان كنفرانس اسلامي از آن بهره‌مند هستند جدايي سيستم اداري و مالي آنها از بودجه عمومي دبيرخانه سازمان و استقلال آنهاست .

 

همچنين عضويت در اين موسسه‌ها براي تمامي كشورهاي اسلامي آزاد است.

 

الف - بانك توسعه اسلامي

......................

 

وزيران خارجه كشورهاي اسلامي در دومين نشست خود در پاكستان طرح تاسيس بانك توسعه اسلامي را پيشنهاد كردند و وزيران امور اقتصادي و داريي نيز در اجلاس ‪ ۱۹۷۳جده ايجاد اين موسسه مالي را مهم خواندند.

 

سرانجام در ‪ ۲۰اكتبر ‪ ۱۹۷۵با موافقت سران كشورهاي عضو كنفرانس اسلامي بانك توسعه اسلامي پايه گذراي شد.

 

مقر اصلي اين بانك در بندر جده عربستان است اما دو شعبه ديگر آن در رباط (مراکش) و كوالالامپور (مالزيا) فعال هستند.

 

اين بانك يك موسسه مالي بين‌المللي معتبر محسوب مي‌شود و ‪ ۵۳كشور از ‪۵۶ كشور عضو سازمان در آن عضويت دارند.

 

رشد و تقويت توسعه اقتصادي و اجتماعي مردم كشورهاي عضو، سرمايه‌گذاري در طرحهاي گوناگون اين كشورها ، كمك به افزايش مبادلات تجاري ميان كشورها و حمايت از فعاليتهاي اقتصادي، مالي و بانكداري كشورهای اسلامي بر مبناي شريعت اسلامي از جمله وظايف تعيين شده براي بانك توسعه اسلامي است.

 

ب - سازمان علمي تربيتي و فرهنگي (ايسيسكو)

 

ايسيسكو يك سازمان بين‌المللي تخصصي است كه در زمينه‌هاي تربيتي، علمي و فرهنگي در چارچوب اهداف سازمان به زبان عربي ، انگليسي و فرانسوي فعاليت مي‌كند.

 

مقراصلي اين سازمان در رباط پايتخت مراکش است و مي‌تواند باموافقت سازمان مركزي شعباتي در ديگر كشورها نيز داير كند.

 

ايسيسكو از سه بخش شوراي اجرايي ، اداره عمومي و كنفرانس عمومي‌كه اعضاي آن از نمايندگان كشورهاي اسلامي هستند تشكيل شده است.

 

نمايندگان كشورهاي عضو در اين نهاد از طرف خود كشورها انتخاب مي‌شونداما بايد در زمينه‌هاي علمي، تربيتي و فرهنگي به اندازه كافي آگاهي داشته باشند.

 

تقويت همكاريهاي علمي، تربيتي و فرهنگي ميان كشورهاي عضو، بهره‌گيري از فن‌آوري پيشرفته‌در چارچوب ارزشهاي اسلامي، تقويت روحيه تفاهم ميان مسلمانان ، تلاش براي برقراري صلح و امنيت در جهان ، تقويت همگرايي بين سازمانهاي تخصصي وابسته به سازمان، تلاش در جهت استفاده از فرهنگ اسلامي در كتابهاي درسي و تقويت اين فرهنگ در بين مسلمانان از اهداف اصلي ايسيسكو اعلام شده است.

 

اين سازمان براي تحقق اهداف تعيين شده خود از همكاري موسسه‌هاي جهاني كه در زمينه‌هاي علمي ،فرهنگي و تربيتي تخصص دارند بهره مي‌گيرد.

 

كمك به دانشگاهها و مراكز آموزشي در زمينه علوم قرآني و زبان عربي، پشتبياني از موسسه‌هاي علمي، اشخاص، انجمن‌هاي خيريه و مراكز اسلامي كه به نشر فرهنگ اسلامي و آموزش قرآن توجه دارند و همچنين تشويق تلاشهاي صورت گرفته در كشورهاي اسلامي براي حمايت از پژوهشگران، دانشمندان و مخترعان از جمله اهداف ديگري است كه براي ايسيسكو تعيين شده است.

 

ج - سازمان صداهاي كشورهاي اسلامي (اسبوا)

 

 

وزيران امور خارجه كشورهاي عضو سازمان كنفرانس اسلامي در ششمين نشست خود كه در سال ‪ ۱۹۷۵ميلادي در بندر جده عربستان برگزار شد به تشكيل نهاد مذكور راي دادند.

 

وزيران امور خارجه در اين نشست تصويب كردند كه مقر دبيرخانه دايمي آن نيز در جده عربستان باشد.

 

"اسبوا" از بخشهاي مجمع عمومي، شوراي اجرايي، كميته دايمي برنامه‌ها و همچنين كميته دايمي امور اداري و مالي تشكيل شده است.

 

رياست شوراي اجرايي اين نهاد اطلاع رساني بر عهده كشور مقر سازمان است و بر همين اساس در زمان حاضر دكتر اياد مدني وزير فرهنگ اطلاع‌رساني عربستان اين مسووليت را بر عهده دارد.

 

كميته‌هاي دايمي برنامه‌ها و اداري و مالي نيز هر كدام داراي ‪ ۹عضو است كه اين اعضا از ميان ‪ ۵۷كشور عضو اسبوا برگزيده مي‌شوند.

 

نشر نظريه اسلامي، شناسايي آثار اسلامي،مبارزه در راه آرمانهاي اسلامي،تلاش در جهت نشر زبان عربي در جهان، تقويت برادري در ميان امت اسلامي، تبادل برنامه‌هاي راديويي و تلويزيوني ميان كشورهاي عضو، شناساندن چهره روشن و صادقانه از اسلام و امت اسلامي، مقابله با هجوم تبليغي غرب در مورد دين اسلام و مسلمانان از اهدافي است كه براي تشكيل اسبوا بر شمرده شده است.

 


د - خبرگزاري بين‌المللي اسلامي (اينا)

 

خبرگزاري بين‌المللي اسلامي "اينا" نهاد اطلاع رساني وابسته به سازمان كنفرانس اسلامي است .

 

وزيران خارجه كشورهاي عضو در دومين نشست خود در كراچي پاكستان اصل وجود يك نهاد اطلاع رساني براي سازمان را ضروري دانسته و در سومين اجلاس كه در سال ‪ ۱۹۷۲ميلادي در جده عربستان برگزار شد تاسيس آن را تصويب كردند. مقر اصلي اينا در جده قرار دارد.

 

حفاظت از ميراث فرهنگ اسلامي و شناسايي آن، تحكيم رابطه بين‌اعضاي سازمان كنفرانس اسلامي، تقويت روابط حرفه‌اي بين خبرگزاريهاي اسلامي، كمك به يكسان- سازي اهداف كنفرانس اسلامي، كمك به افزايش درك سياسي و اقتصادي و اجتماعي ملتهاي اسلامي،اقدام براي آسان‌سازي روابط اطلاع رساني بين كشورهاي اسلامي و مبادله خبرنگار و روزنامه‌نگار از جمله اهدافي است كه براي اين خبرگزاري در نظر گرفته شده است .

 

خبرگزاري بين‌المللي اسلامي از دو تشكيلات اصلي مجمع عمومي و شوراي‌اجرايي تشكيل شده و رييس آن نيز از سوي دبيركل سازمان كنفرانس اسلامي تعيين مي‌شود.

 

مجمع عمومي اينا از نمايندگان خبرگزاريهاي رسمي كشورهاي عضو سازمان كنفرانس اسلامي تشكيل مي‌شود و هر دو سال يك بار براي بررسي اوضاع و تحولات خبرگزاري تشكيل جلسه مي‌دهد.

 

دبيركل سازمان كنفرانس اسلامي و نيز ‪ ۱۱نماينده از كشورهاي اسلامي اعضاي شوراي اجرايي خبرگزاري بين‌المللي اسلامي را تشكيل مي‌دهند و رياست اين شورا نيز بر ععهده وزير اطلاع‌رساني عربستان است.

 

 

*** دانشگاههاي وابسته به سازمان

 

سازمان كنفرانس اسلامي دو دانشگاه مستقل در كشورهاي مالزيا وبنگله ديش تاسيس كرده است .

 

دانشگاه اسلامي بين‌المللي مالزيا از سال ‪ ۱۹۸۳ميلادي فعاليت خود را آغاز كرده است.

 

اين دانشگاه از شش دانشكده علوم اقتصادي و اداري ، انجنيري ، معارف اسلامي و علوم انساني، حقوق، انجنيری عمران و پزشكي تشيكل شده است.

 

دانشگاه اسلامي مالزيا در رشته‌هاي انجنيري، حقوق، علوم اقتصادي و اداري ، معارف اسلامي و علوم انساني دانشجوي فوق ليسانس و دكترا دارد.

 

وزيران امور خارجه كشورهاي عضو در چهاردهمين نشست خود كه در سال ‪۱۹۸۵ ميلادي برگزار شد پيشنهاد بنگله ديش مبني بر تاسيس دانشگاه اسلامي در اين كشور را تصويب كردند.

 

دانشجويان دانشگاه اسلامي بنگلادش در دانشكده الهيات و علوم انساني و اجتماعي اين دانشگاه به تحصيل اشتغال دارند.

 

 

*** كميته‌هاي وابسته

 

چند كميته و نهاد ديگر نيز به صورت دايمي زير نظر سازمان كنفرانس اسلامي فعاليتهايي در زمينه امور خيريه، فرهنگي، اطلاع رساني و غيره دارند كه مهمترين آنها به شرح زير است :

‪ - ۱كميته قدس

.................

 

وزيران خارجه كشورهاي اسلامي در ششمين نشست خود كه در سال ‪ ۱۹۷۵ميلادي برگزار شد ايجاد كميته قدس را از تصويب گذراندند.

 

مقر دايمي اين كميته در رباط پايتخت كشور مراکش قرار دارد و رياست كميته را نيز پادشاه اين كشور بر عهده دارد.

 

هدف نخستين از تشكيل اين كميته پيگيري اجراي مصوبات و تصميمات اتخاذ شده از سوي سازمان كنفرانس اسلامي و ديگر سازمانهاي بين‌الملي در مورد قدس شريف است .

 

پيشنهاد بهترين راهكار براي تحقق اهداف سازمان كنفرانس اسلامي درباره قدس ، اتخاذ تصميمات مناسب در مورد تحولات مربوط به قدس در حدود اختيارات تعيين شده و تلاش براي اجراي مصوبات سازمان در زمينه درگيري اعراب و رژيم صهيونيستي از اهداف ديگري است كه براي كميته قدس تعيين شده است.

 

نشستهاي كميته قدس با دعوت رييس و حضور اكثريت تشكيل مي‌شود.

 

پادشاه مراکش چند سال پيش پيشنهاد كرد تا كميته قدس شعبه‌اي با عنوان "نمايندگي بيت المال قدس شريف" داير كند كه مسوولان كميته اين پيشنهاد را به سازمان كنفرانس اسلامي ارايه كردند.

 

سران كشورهاي عضو سازمان در نشست تهران اين پيشنهاد را پذيرفته و به تشكيل نمايندگي بيت المال قدس شريف به مركزيت "دارالبيضا"ي مراکش راي دادند.

 

تلاش‌براي نجات قدس ، ارايه كمكهاي مالي به مردم و سازمانهاي‌فلسطيني در شهر قدس ، محافظت از مسجدالاقصي ، نگهداري از آثار ديني و فرهنگي قدس و ترميم و بازسازي آنها از اهداف اصلي نمايندگي بيت المال قدس در نظر گرفته شده است.

 

درآمدهاي نمايندگي بيت‌المال قدس از طريق كمكهاي داوطلبانه اعضا، سازمان‌هاي عمومي ، انجمن‌هاي خيريه ، گروه‌هاي اسلامي ، افراد و شركتها و نيز درآمدهاي حاصله از برخي طرحها و توليدات سازمان كنفرانس اسلامي تامين مي‌شود.

 

‪ - ۲كميته اطلاع رساني (كومياك)

سران كشورهاي عضو در سومين نشست خود كه در جنوری ‪ ۱۹۸۱ميلادي در مكه طايف برگزار شد تشكيل كميته اطلاع رساني با عنوان كومياك را تصويب كردند.

 

اين كميته وظيفه دارد كه افكار عمومي جهان را به مسايل ملتهاي اسلامي و بويژه مسلمان فلسطين و قدس آگاه كند و اضافه بر آن با حملات تبليغاتي رسانه‌هاي بيگانه عليه اسلام و مسلمانان مقابله كند.

 

اجراي مصوبات سازمان كنفرانس اسلامي در زمينه اطلاع‌رساني، بررسي راههاي تقويت همگرايي ميان كشورهاي عضو سازمان در زمينه‌هاي فرهنگي و اطلاع‌رساني و ارايه راه‌كارهايي براي تقويت توان كشورهاي اسلامي در اين زمينه‌ها از وظايف ديگر كومياك تعيين شده است.

 

مقر كميته اطلاع رساني در داكار پايتخت سنگال است و تمام كشورهاي عضو اين سازمان در كميته اطلاع رساني عضويت دارند.

 

‪ - ۳كميته همكاريهاي اقتصادي - بازرگاني

 

تشكيل اين كميته نيز از دستاوردهاي سومين نشست سران كشورها عضو سازمان كنفرانس اسلامي است .

 

پيگيري‌مصوبات سازمان در زمينه اقتصادي و بازرگاني، بررسي بهترين راههاي تقويت همكاريهاي اقتصادي و بازرگاني ميان كشورهاي اسلامي و آماده ساختن برنامه‌ها و پيشنهادات در جهت تقويت توان اقتصادي كشورها از جمله وظايف تعيين شده براي اين كميته مي‌باشد.

 

مقر دايمي كميته همكاريهاي اقتصادي و بازرگاني در شهر انقره پايتخت تركيه ، رياست آن با رييس جمهوري اين كشور و تمامي كشورهاي وابسته به سازمان عضو آن هستند.

 

‪ - ۴كميته همكاريهاي علمي و فن‌آوري (كومستيك)

............................................

 

تشكيل اين كميته نيز مانند دو كميته قبل از جمله مصوبات سومين نشست‌سران كشورهاي اسلامي در عربستان است.

 

براي اين كميته وظايفي مانند اجراي مصوبات سازمان در زمينه‌هاي علمي و فن‌آوري، ايجاد راههاي مناسب در جهت تقويت همكاري ميان كشورهاي اسلامي در اين زمينه‌ها و ارايه برنامه‌ها ، پيشنهادها و راه‌كارهاي تقويت قابليت‌هاي علمي و فن‌آوري كشورهاي عضو كنفرانس اسلامي تعيين شده است.

 

مقر اين كميته در اسلام آباد ، رييس دايمي آن رييس جمهور پاكستان و تمام تمام كشورهاي عضو نيز اعضاي اين كميته محسوب مي‌شوند.

 

‪ - ۵كميته امور فرهنگي و اجتماعي

 

وزيران امور خارجه كشورهاي اسلامي در هفتيمن نشست خود در ماه مي ‪۱۹۷۶ ميلادي در استانبول تركيه تشكيل اين كميته را تصويب كردند.

 

كميته امور فرهنگي و اجتماعي نقش مجمع عمومي را براي اين نهادها ايفا مي‌كند.

 

اين كميته همچنين با ارايه راه‌كارهاي مناسب در جهت تقويت زمينه‌هاي فرهنگي و اجتماعي كشورهاي اسلامي مصوبات نشستهاي سران و وزيران امور خارجه سازمان را به اجرا در مي‌آورد.

 

تهيه تحليلهاي فرهنگي و اجتماعي از كشورهاي اسلامي و ساير كشورها و ارايه آن به سازمان كنفرانس اسلامي از جمله وظايف ديگر كميته امور فرهنگي و اجتماعي است.

 

اين كميته كه نمايندگان تمام كشورهاي اسلامي در آن عضويت دارند هر سال يك بار به دعوت دبيركل سازمان تشكيل جلسه مي‌دهد.

 

‪ - ۶كميته امور مالي

 

اين كميته بر اساس بند سوم از ماده هفتم منشور تشكيل سازمان كنفرانس اسلامي پايه‌گذاري شده و تمامي كشورهاي عضو اين سازمان در آن نماينده دارند.

 

اعضاي اين كميته نيز هر سال يك بار به دعوت دبيركل گردهم مي‌آيند و در زمينه آماده ساختن طرح بودجه سالانه سازمان به دبيركل كمك مي‌كنند.

 

‪ - ۷كميته نظارت مالي

 

اين كميته نيز بر اساس بند نخست از هشتمين ماده مقررات مالي سازمان كنفرانس اسلامي تاسيس شده است.

 

نظارت بر درآمد و هزينه‌ها، نظارت بر حسابها و انجام عمليات حسابرسي و تحقيق در جهت منابع مالي سازمان مهمترين وظايف اين كميته عنوان شده است.

 

وزيران امور خارجه كشورهاي عضو سازمان هشت عضو اين كميته را در يك راي گيري غير علني براي مدت دو سال انتخاب مي‌كنند.

 

كميته نظارت مالي هر سال يك بار به درخواست دبيركل و پس از آماده شدن حسابهاي پايان سال سازمان تشكيل جلسه مي‌دهد.

 

استفاده از منابع مختلف خبری


June 25th, 2006


  برداشت و بازنویسی درونمایه این تارنما در جاهای دیگر آزاد است. خواهشمندم، خاستگاه را یادآوری نمایید.
 
بازگشت
بیانات، پیامها و گزارشها